از چرایی و چیستی بیانیه ماموریت تا نحوه نگارش آن: راه نمای جامع و خودمانی
اگر در دنیای کسب و کار باشید خیلی دور از ذهن نیست که تا حالا اسم «بیانیه ماموریت» و «چشم‌انداز سازمانی» به گوشتون خورده باشه، مخصوصاً اگه کتابی در مورد استراتژی‌های کسب‌وکار خونده باشید. این اصطلاخات فنی فقط کلمات قشنگ نیستن، بلکه ابزارهای مهم و کاربردی برای یک سازمانی به حساب میان. در این نوشته می‌خوایم نگاهی عمیق و در عین حال کاربردی به «بیانیه ماموریت» (Mission Statement) بندازیم و ببینیم چطور می‌تونه به کسب‌وکار شما کمک کنه.
بیانیه ماموریت: چراغ راه
اگر بخواهیم مشابهت سازی انجام بدیم باید بگیم بیانیه ماموریت مثل یه قطب‌نما یا یه راهنمای جمع‌وجوره که مسیر اصلی شرکت رو نشون می‌ده. این چند خط، خلاصه و مفید می‌گه که شرکت شما کیه، دقیقاً چیکار می‌کنه و اصلاً چرا این کار رو انجام می‌ده. نگاهی به شرکت‌های موفق و موندگار بندازید، می‌بینید که تقریباً همشون یه بیانیه ماموریت قوی و شفاف دارن که تو تصمیم‌گیری‌های بزرگ و برنامه‌ریزی‌هاشون نقش مهمی بازی می‌کنه اللخصوص در روز های سرد و سخت بازار!
بیانیه ماموریت یا mission statement فقط یه نوشته روی کاغذ یا بقول معروف یک ورق پاره ساده نیست البته شاید در کشور ما یکم نزدیک به ورق پاره باشه، اما تو دنیای مدرن باید تو کارهای روزمره شرکت خودش رو نشون بده. وقتی یه بیانیه ماموریت خوب داشته باشید:
همه می‌دونن باید به کدوم سمت حرکت کنن: تلاش‌های همه اعضای تیم در یک راستا قرار می‌گیره.
آدم‌های درست رو جذب می‌کنید: کسانی که با هدف و فرهنگ شرکت شما جور هستن، راحت‌تر جذب می‌شن و می‌مونن.
جایگاهتون تو بازار مشخص می‌شه: تو بازار شلوغ امروزی، بهتون کمک می‌کنه که خاص باشید و مشتری‌ها و بقیه بدونن دقیقاً با چه شرکتی طرف هستن.
مثل یه لنگر عمل می‌کنه: تو روزهای سخت و شرایط نامطمئن بازار، این بیانیه مثل یه ریسمان محکم، شرکت رو سرپا نگه می‌داره و یادآوری می‌کنه که هدف اصلی چیه.
بیانیه ماموریت چیه؟ فقط یه شعار قشنگه یا واقعا کاربردیه؟
سوال سخت و البته مهمی هستش! در اصل بیانیه ماموریت یه اعلام رسمی و متمرکزه که اصل و اساس شرکت شما رو نشون می‌ده: ارزش‌های اصلی‌تون، هدف‌های بزرگتون، زمینه کاری‌تون و مسیری که می‌خواید برید. یه بیانیه ماموریت خوب این ویژگی‌ها رو داره:
ساده و روشن: باید جوری نوشته بشه که همه، از کارمند ساده گرفته تا مدیرعامل و مشتری، راحت بفهمنش.
ارزش‌محور: باید نشون بده چه ارزش‌هایی (مثل کیفیت، نوآوری، مشتری‌مداری) براتون مهمه و تو کارها و تصمیم‌هاتون تاثیر داره.
هدفمند: باید معلوم کنه که دنبال چه هدف‌های بزرگی هستید.
انگیزه‌بخش: باید جوری باشه که به کارمندها و حتی مشتری‌ها انرژی و انگیزه بده و اون‌ها رو برای رسیدن به هدف‌های مشترک همراه کنه.
تیم رو یکدل می‌کنه: حس تعلق و همکاری بین اعضای تیم رو قوی‌تر می‌کنه.
اعتبار می‌سازه: وقتی مشتری‌ها و بازار بدونن شما روی چه اصولی کار می‌کنید، بیشتر بهتون اعتماد میکنن و شما رو از رقبا متمایز می‌بینن.
استعدادها رو جذب می‌کنه: آدم‌های بااستعداد دوست دارن جایی کار کنن که با ارزش‌هاشون هم‌خونی داره.
ارتباطات رو بهتر می‌کنه: یه زبان مشترک تو شرکت ایجاد می‌کنه که حرف زدن با همکارها، مشتری‌ها و بقیه رو راحت‌تر می‌کنه.
چند نمونه بیانیه ماموریت الهام‌بخش:
بذارید با چند تا مثال از شرکت‌های معروف ببینیم قضیه چطوریه:
گوگل: "ساماندهی اطلاعات جهان و دسترس‌پذیر و مفید ساختن آن برای همگان." خیلی سرراست و قدرتمند! نشون می‌ده که گوگل دنبال چیه و کارمندها و کاربران باید چه انتظاری داشته باشن.
مایکروسافت: "توانمندسازی هر فرد و هر سازمان در جهان برای دستیابی به اهداف بیشتر." تمرکزشون روی اینه که تکنولوژی چطور می‌تونه به آدم‌ها و شرکت‌ها کمک کنه تا موفق‌تر باشن.
تسلا: "تسریع گذار جهان به سوی انرژی پایدار." کارشون تو زمینه خودروهای برقی و انرژی رو نه فقط یه بیزینس، بلکه یه ماموریت برای نجات کره زمین نشون می‌ده.
اپل: "ارائه بهترین تجربه کاربری به مشتریان از طریق نوآوری در سخت‌افزار، نرم‌افزار و خدمات." به عنوان فن اپل باید بگم اولویت اصلی‌شون خلق یه تجربه عالی و بی‌نقص برای کاربرهاست، که باعث وفاداری زیاد مشتری‌هاشون شده که تو بعضی از زمینه ها انصافا درست عمل کردن! مثل همین مک بوکی که دارم براتون این مقاله مینویسم.
این مثال‌ها خوب نشون می‌دن که یه بیانیه ماموریت قوی چطور می‌تونه عصاره‌ی یه شرکت رو تو چند جمله خلاصه کنه و برای همه الهام‌بخش باشه.از این مثال ها میتونین الهام بگیرید و برای کسب و کار خودتون یک بیانیه ماموریت خوب بنویسید!
بیانیه ماموریت در عمل به چه دردی می‌خوره؟
این بیانیه فقط برای قاب کردن و زدن به دیوار نیست! (این جمله بارها بدین مدریرتون بخونه خدایی) کاربردهای واقعی هم داره به خدا مثلا:
جهت‌دهی به استراتژی: هر چند این موضوع قبلا گفتم ولی واقعا مثل یه قطب‌نما، کمک می‌کنه برنامه‌های بلندمدت شرکت رو بر اساس هدف‌ها و ارزش‌های اصلی تنظیم کنید.
تقویت فرهنگ داخلی: یه زبان مشترک و درک واحد بین همه ایجاد می‌کنه، که باعث هماهنگی، انگیزه و حس تعلق بیشتر می‌شه.(کمتر تو ایران این صادقه البته!)
جذب و نگهداشت بهترین‌ها: آدم‌های کاردرست رو مثل آهنربا جذب می‌کنه و کمک می‌کنه تو شرکت بمونن.(کمتر صادقه اینم!)
بهبود تصویر برند: وقتی مشتری‌ها بدونن شما دنبال چی هستید، بیشتر بهتون اعتماد میکنن و تصویر بهتری از شرکت شما تو ذهنشون شکل می‌گیره.
ایجاد تمایز: تو بازارهای رقابتی، یه بیانیه ماموریت خاص و واقعی می‌تونه شما رو از بقیه متمایز کنه.
خلاصه که تو کتب خارجی معمولا به این ۵ دلیل اشاره میکنن که شاید برای ما تو ایران ۳ تاش صادق باشه ولی اثر بیانیه ماموریت رو می‌تونید تو همه جای شرکت ببینید، از برنامه‌ریزی گرفته تا منابع انسانی و بازاریابی پس جدی بگیرینش لطفا!!
چطور یه بیانیه ماموریت خوب بنویسیم؟ (اصول و نمونه)
نوشتن یه بیانیه که هم الهام‌بخش باشه و هم کاربردی(این قسمتش مهم تره به نظرم)، چند تا نکته کلیدی داره:
ساده و شفاف بنویسید: جوری که همه بفهمن. از کلمه‌های قلمبه سلمبه و تخصصی الکی استفاده نکنید. نمیخواین سطح سوادتون به رخ بکشید به خدا
روی ارزش‌های اصلی تمرکز کنید: اون چیزهایی که واقعاً براتون مهمن (کیفیت، خلاقیت، صداقت و...) باید توش مشخص باشه.
خلاصه و به‌یادماندنی باشه: یکی دو جمله کافیه. انشا ننویسید!
به مخاطب فکر کنید: باید برای کارمند، مشتری، سرمایه‌گذار و بقیه جذاب و الهام بخش باشه.
با هدف‌های بلندمدت جور باشه: نباید با چشم‌انداز و برنامه‌های اصلی شرکت در تضاد باشه.
یه نمونه عملی: بیاینه ماموریت دوره ساز خودمون ببینیم با هم:)
«ماموریت ما در دوره ساز توانمند سازی مدرسین برای انتقال دانش با بالاترین کیفیت.»
راهنمای قدم به قدم برای نوشتن بیانیه ماموریت:
نوشتن بیانیه ماموریت یه کار گروهی و دقیقه. این مراحل می‌تونن کمک کنن:
فکر کنید چرا اصلاً این شرکت رو دارید؟ از خودتون و تیمتون بپرسید: چی ما رو خاص می‌کنه؟ چه ارزش‌هایی خط قرمزمونه؟ می‌خوایم چه اثری تو دنیا بذاریم؟
نظر بقیه رو بپرسید: این کار نباید فقط نظر مدیرعامل باشه که بیشتر اوقات هست. با کارمندهای مختلف، مدیرها و حتی مشتری‌های کلیدی صحبت کنید. جلسه بذارید، نظرسنجی کنید.
یه پیش‌نویس بنویسید: با اطلاعاتی که جمع کردید، اولین نسخه رو بنویسید. ساده، روشن و خلاصه.
بازبینی و ویرایش کنید: پیش‌نویس رو به بقیه نشون بدید و صادقانه نظرشون رو بخوانید. متن رو اصلاح کنید تا مطمئن بشید که واقعیت‌ها و آرزوهای شرکت رو نشون می‌ده.
نهایی و اعلام کنید: وقتی به یه متن خوب رسیدید، رسماً اعلامش کنید. روی سایت، تو ایمیل‌ها، تو جلسه‌ها. مطمئن بشید همه کارمندها ازش خبر دارن و قبولش دارن.
هر چند وقت یکبار نگاهی دوباره بهش بندازید: دنیای کسب‌وکار عوض می‌شه. هر چند سال یه بار، یا اگه تغییر بزرگی تو شرکت اتفاق افتاد، بیانیه رو دوباره بررسی کنید و اگه لازم بود، به‌روزش کنید تا همیشه به‌دردبخور بمونه.
بیانیه ماموریت و چشم‌انداز سازمانی: فرقشون چیه؟
یه مفهوم دیگه هم هست که خیلی مهمه: «چشم‌انداز» (Vision Statement). این دو تا با هم فرق دارن، اما مکمل همدیگه هستن.
چشم‌انداز سازمانی چیه؟
تصویری از آینده‌ی ایده‌آلی که شرکت آرزو داره بهش برسه. جواب سوال «ما در آینده می‌خوایم به کجا برسیم؟» یا «دنیایی که می‌سازیم چطوریه؟». چشم‌انداز معمولاً بلندپروازانه، الهام‌بخش و نگاهش به آینده دوره.
فرق اصلی ماموریت و چشم‌انداز:
زمان: ماموریت بیشتر به حال و آینده نزدیک (ما کی هستیم؟ چه می‌کنیم؟) نگاه می‌کنه، چشم‌انداز به آینده دور (کجا می‌خوایم برسیم؟).
ماهیت: ماموریت معمولاً ملموس‌تر و کاربردی‌تره (ارزش‌ها، فعالیت‌ها)، چشم‌انداز الهام‌بخش‌تر و کلی‌تره.
نقش: ماموریت راهنمای کارهای روزمره و فرهنگ سازمانیه، چشم‌انداز قطب‌نمای بلندمدت و منبع انگیزه برای تغییرات بزرگه.
مخاطب: ماموریت برای همه (داخلی و خارجی) مهمه، چشم‌انداز تاثیر انگیزشی قوی‌تری روی تیم داخلی داره.
چرا هر دو لازمن؟
چون شرکت‌های موفق هم می‌دونن الان کجا هستن و چرا (ماموریت)، و هم تصویر روشنی از آینده‌ای که می‌خوان بسازن دارن (چشم‌انداز). ماموریت مسیر رو هموار می‌کنه و چشم‌انداز مقصد رو نشون می‌ده.
چالش‌ها و نکته‌های مهم در هنگام نگارش ماموریت سازمان:
نوشتن و استفاده از بیانیه ماموریت همیشه هم راحت نیست. حواستون به این‌ها باشه:
حرف و عمل یکی باشه: اگه تو بیانیه می‌گید "مشتری اولویته" ولی در عمل بهش بی‌توجهید، کل بیانیه بی‌اعتبار می‌شه. باید واقعاً بهش پایبند باشید.
کهنه نشه: نباید فقط یه کاغذ تو بایگانی باشه. باید مرتباً بررسی بشه و اگه لازم بود به‌روز بشه.
کلی‌گویی نکنید: جمله‌های مبهم و شعاری مثل "ارائه بهترین خدمات" بی‌فایده‌ان. باید مشخص و تا حدی قابل اندازه‌گیری باشه.
همه باهاش همراه بشن: باید مطمئن بشید که همه تو شرکت، از بالا تا پایین، در نوشتن و اجرای اون نقش دارن و قبولش کردن.
جمع‌بندی: بیانیه ماموریت، پایه و اساس هویت شرکت
همونطور که دیدیم، بیانیه ماموریت خیلی بیشتر از چند تا کلمه قشنگه. اون هویت شرکت رو تعریف می‌کنه، مسیر رو نشون می‌ده و کمک می‌کنه همه هماهنگ باشن. با درک درست اهمیتش، دیدن مثال‌ها، یاد گرفتن روش نوشتن و دونستن تفاوتش با چشم‌انداز، مدیرها می‌تونن از این ابزار قدرتمند به بهترین شکل استفاده کنن.اگه برای نوشتن یه بیانیه ماموریت واقعی و خوب وقت بذارید، نه تنها هویت شرکتتون رو شفاف می‌کنید، بلکه راحت‌تر می‌تونید استعدادها رو جذب کنید، مشتری‌های وفادار بسازید و به هدف‌های بزرگتون برسید. خلاصه که سرمایه‌گذاری روی شفافیت در ماموریت، سرمایه‌گذاری روی آینده پایدار شرکته.
